Περὶ χειμώνων, ἀνέμων καὶ καιρῶν καὶ εὐδιῶν1
διήγησις ὡραία
Σὰν παλιὸς ναυτικὸς μὲ νοσταλγία γιὰ τὴν θάλασσα (νόστος + ἄλγος, νόστος= τὸ ταξίδι ἐπιστροφῆς καὶ ἄλγος= ὁ πόνος γιὰ τὴν ἐπιστροφὴ ἐδῶ) καὶ ὡς ἄνθρωπος ποὺ τὸν πονάει ὁ ναυτικὸς βίος, γιατί πολλά στὴ θάλασσα τὰ ἔβρισκα νόστιμα ἐνῶ στὴ στεριὰ ἄνοστα, ψάχνοντας μ΄αὐτὴ τὴ νοσταλγικὴ διάθεση στὰ ναυτικά μου τετράδια βρῆκα ἕνα ἀνεμολόγιο ποὺ εἶχα σχεδιάσει καὶ ἀνακάλυψα καὶ κάτι σημειώσεις καὶ σκέφτηκα νὰ σᾶς μεταφέρω μία ὡραία ἱστορία γιὰ τοὺς ἀέρηδες, ὅπως τὴ θυμᾶμαι καὶ ὅπως μᾶς τὴν εἶχε πεῖ ἕνας Λευκαδίτης καπετάνιος (ἀπόγονος ψαράδων καὶ ψαρὰς ὁ ἴδιος) ένα φουρτουνιασμένο βράδυ στον Ατλαντικό.
Θεὸς τῶν ἀνέμων ὅπως γνωρίζεται ἦταν ὁ Αἴολος, αὐτὸς ποὺ κατοικοῦσε στὸ πλωτὸ νησὶ Αἰολία, σ΄ἕνα ἀπότομο πετρονήσι ποὺ πλέει ἀπὸ δῶ καὶ ἀπὸ κεῖ. Αἴολος σημαίνει εὐμετάβλητος, εὐκίνητος, ἄστατος, πολύχρωμος. Ὁ Αἴολος εἶναι αὐτὸς ποὺ ἔδωσε στὸν Ὀδυσσέα ἕνα ἀσκὶ ἀπὸ τομάρι ταύρου, ποὺ εἶχε μέσα κλεισμένους τους ἀνέμους. Οἱ σύντροφοι τοῦ Ὀδυσσέα ἔλυσαν τὸν ἀσκὸ νομίζοντας ὅτι εἶχε χρυσάφι κι ἔτσι ἀμολήθηκαν οἱ ἄνεμοι…
Πρὶν ἀρχίσω ἐπειδὴ κάποια πράγματα πιθανῶς νὰ εἶναι ἄγνωστα γιὰ κάποιους νὰ διευκρινίσω τὰ ἑξῆς:
- Οἱ καιροὶ στὸ βόρειο ἠμισφαίριο (λόγω τῆς περιστροφῆς τῆς Γὴς σύμφωνα μὲ τὴ φορὰ τῶν δεικτῶν τοῦ ὡρολογίου) ἔρχονται πάντα ἀπὸ τὴ δύση. Τὸ ἀντίθετο ἰσχύει γιὰ τὸ νότιο ἠμισφαίριο.
- Οἱ ἀέρηδες πάντοτε ἀρχινοῦν τὸν κύκλο τους ἀπὸ νότιοι – νοτιοανατολικοὶ (S-SE) καὶ καταλήγουν σὲ βόρειους βορειοανατολικοὺς (N-NE). Κοντολογὶς οἱ ἄνεμοι στὸ β. ἠμισφαίριο ἐναλλάσσονται σὲ κατευθύνσεις σύμφωνα μὲ τὴν περιστροφὴ τῆς Γής.
Οἱ ἄνεμοι ἔχουν ὀνόματα. Παραθέτω τὰ ὀνόματά τους σύμφωνα μὲ τὶς ὀχτὼ βασικὲς κατευθύνσεις τοῦ ἀνεμολόγιου.
- N Βόρειος: Βοριὰς καὶ Τραμουντάνα ἀπὸ τὶς 0-360ο
- NE Βορειοανατολικός: Μέσης ἢ Γραῖγος ἀπὸ τὶς 045ο
- E Ἀνατολικὸς : λεβάντες καὶ ἀπηλιώτης ἀπὸ τὶς 090ο
- SE Νοτιοανατολικός: Σορόκος ἢ καὶ Σιρόκος ἀπὸ τὶς 135ο
- S Νότιος: Νοτιᾶς ἢ Ὄστρια ἀπὸ τὶς 180ο
- SW Νοτιοδυτικός: Γαρμπὴς ἢ Λίβας ἀπὸ τὶς 225ο
- W Δυτικὸς : πουνέντες καὶ ζέφυρος ἀπὸ τὶς 270ο
- NW Βορειοδυτικός: Μαΐστρος ἢ Σκίρων ἀπὸ τὶς 315ο
- Προβέντζα : Ἡἔντονη μετάπτωση τοῦ νοτίου ἀνέμου σὲ σφοδρὸ βόρειο.
- Μπάτης: ἄνεμος ποὺ φυσᾶ ἀπὸ τὴ θάλασσα πρὸς τὴν ξηρὰ κυρίως τοὺς θερινοὺς μῆνες
![]() |
ανεμολόγιο δια χειρός του Βούς |
Οἱ ἀέρηδες ἔχουν κάνει μία ἐρωτικὴ συμφωνία μεταξύ τους ὥστε νὰ συνευρίσκονται ἁρμονικὰ σὲ περιόδους ποῦ καθορίζονται ἀπὸ τοὺς κύκλους τοῦ φεγγαριοῦ.
Ἡ ἱστορία μᾶς ξεκινάει μὲ τὸν ἐρχομὸ τοῦ φθινόπωρου, στὴν πρώτη πανσέληνο, μετὰ τὴ χειμερινὴ ἀστρικὴ ἡμέρα, τότε εἶναι ποῦ ἀρχίζει νὰ ξυπνάει ἀπὸ τὴ θερινὴ ραστώνη ὁ Σορόκος.
Αὐτὰ τὰ βογγητὰ καὶ τοὺς στεναγμοὺς θὰ τοὺς ἀκούσει ὁ Μαΐστρος.
Ὁ Μαΐστρος εἶναι ἄντρακλας μὲ τὰ ὅλα του. Εἶναι σκληρός, ἄκαρδος καὶ δυνατός, βροντόφωνος καὶ ἀκατάβλητος. Ξυπνάει μὲς τὸ καταμεσήμερο καὶ κρατάει μέχρι τὸ γιόμα καὶ μπορεῖ νὰ γαμάει ὅλο τὸ βράδυ. Ἡ καύλα του θὰ τὸν σπρώξει στὴν Ὄστρια. Οἱ δύο ἄλλοι τρομαγμένοι θὰ τὴ κοπανήσουνε. Θὰ τὴν ἁρπάξει καὶ θὰ τὴν πάρει μαζί του στὸν τόπο του πρὸς τὸ βορὰ (Προβέντζα). Τρεῖς μέρες θὰ βροντολογάει καὶ τρεῖς νύχτες θὰ γαμάει. Ὁ πρῶτος βρομόκαιρος εἶναι πλέον γεγονός. Βροχὲς δυνατὲς καὶ καταιγιστικὲς θὰ πέφτουν τὴν ἡμέρα, ὁ ἄνεμος θὰ παρασέρνει τὰ πάντα στὸ διάβα του καὶ οἱ δρόμοι καὶ τὰ ποτάμια θὰ πλημυρίσουν ἀπὸ αὐτὴ τὴ συνεύρεση. Ἡ Ὄστρια βρῆκε τὸ μάστορά της καὶ θὰ χύνει μέχρι τελικῆς ἐξαντλήσεως, ὅποτε καὶ θὰ πέσει στὸ κρεβάτι μισολιπόθυμη. Ἕνας λαμπρὸς ἥλιος θὰ διαδεχθεῖ τὸν παλιόκαιρο καὶ ἕνας καταγάλανος οὐρανὸς θὰ εἶναι ἡ ἀνάπαυλα τοῦ Μαΐστρου.
Ἡ Τραμουντάνα παραδίπλα θὰ στήσει αὐτὶ στὸ θόρυβο καὶ στὶς φασαρίες καὶ παρακολουθώντας τὴ φάση ξετρελαίνεται… Μὰ τί ἄντρακλας ἀκατάβλητος εἶναι αὐτός;
Ἡ Τραμουντάνα λέει εἶναι ξανθιά, γκομενάρα, σκληρή, βουνίσια (Βόρια), χωρὶς ἀναστολὲς ἀλλὰ μὲ αὐτοέλεγχο. Δὲν σηκώνει μύγα στὸ σπαθί της, ἄλλωστε τὸ λέει κι ὁ λαός:
«Τραμοντάνα τρέμουν ὅλοι, τρέμουν τὰ μουνιὰ κι οἱ κῶλοι»
Μὲ τὰ πρῶτα σκοτάδια τοῦ Νοέμβρη αὐτοὶ οἱ δύο θὰ δώσουν τὰ γαμήσια τῆς χρονιᾶς. Τὸ κρύο οἱ ἀστραπὲς καὶ οἱ δυνατὲς μπόρες δὲν ἀφήνουν καμιὰ ἀμφιβολία γιὰ αὐτὸ ποῦ γίνεται. Οἱ φλογεροὶ ἐραστὲς ἔχουνε πέσει στὸ κρεβάτι τοῦ οὐρανοῦ καὶ γίνεται ὃ χαμός. Αὐτή εἶναι ἡ χελοβραδιά τῶν Ἰβαράδων(2). Ἄνθρωποι καὶ ζωντανὰ πρέπει νὰ παραμένουν καλὰ προφυλαγμένοι, γιατί σὲ αὐτὸ τὸ ἐρωτικὸ καὶ βίαιο ξέσπασμα δὲν ἐπιτρέπεται νὰ ἀνακατευθοῦν. Μισῆς μέρας διακοπῆ- ξεκούρασης μὲ γαλανὸ οὐρανὸ καὶ πάλι ἂπ΄ τὴν ἀρχή... γιὰ ἕνα τέταρτό του φεγγαριοῦ τουλάχιστον (ἑφτὰ μέρες).
«Τραμοντάνα τρέμουν ὅλοι, τρέμουν τὰ μουνιὰ κι οἱ κῶλοι»

Ὅταν καὶ οἱ δύο πλέον ἀποκαμωμένοι παραδώσουν τὸ πνεῦμα τους, ἀπόλυτη ἡσυχία ἐπικρατεῖ.
Ἐκεῖνο τὸ πρωινὸ ὁ Γραῖγος (ὁ ἡδονοβλεψίας) ποῦ ὅλα τὰ κατασκοπεύει ἀπὸ τὰ ψηλὰ βουνὰ τῆς Πίνδου, καυλωμένος βγαίνει ἔξω κι ἀρχίζει νὰ τὸν παίζει… οἱ πρῶτες νιφάδες ἐμφανίζονται στὸν οὐρανὸ καὶ χιονίζει... στὸ πρῶτο φεγγάρι τοῦ χειμώνα.
Καὶ ὁ χειμώνας μπῆκε...
Ὕγ. Ἡ ἀφήγηση τοῦ Μπίγα βέβαια, ἀφορᾶ κυρίως τοὺς καιροὺς τῆς Δυτικῆς Ἑλλάδας καὶ πιθανῶς τόσο στὸ Αἰγαῖο ὅσο καὶ στὴν ὑπόλοιπη Ἀνατολικὴ Ἑλλάδα τὰ πράγματα νὰ μὴν εἶναι ἀκριβῶς ἔτσι.
1 εὔδιος, ον : γαλήνιος, ἤρεμος, καθαρός, ἀνέφελος (γιὰ τὸν καιρὸ καὶ τὴ θάλασσα).
Χελοβραδιά τῶν ἰβαράδων :
Εἶναι γνωστὸ ὅτι τὰ χέλια... ὑπακούοντας στὸ γενετικὸ προγραμματισμό τους, ὅταν βρέχει καταρρακτωδῶς τὴν κάνουν, ἀπὸ τὰ ποτάμια κολυμπώντας καὶ ἀπὸ τὶς λίμνες ἕρποντας στὶς λάσπες, καὶ βγαίνουν στὴ θάλασσα γιὰ νὰ πᾶνε νὰ ζευγαρώσουν. Ἡ ἀνάλυση τῶν δεδομένων ἀποκάλυψε ὅτι ἡ μετανάστευση γίνεται κατὰ κύματα, τὸν Νοέμβριο καὶ τὸν Δεκέμβριο στὴν Ἑλλάδα. Τὰ χέλια ἀναμένουν τὶς κατάλληλες συνθῆκες γιὰ νὰ πραγματοποιήσουν τὸ ταξίδι. H θερμοκρασία τοῦ νεροῦ πρέπει νὰ εἶναι χαμηλή, ἡ παλίρροια τῆς θάλασσας νὰ εἶναι στὰ ὑψηλότερα δυνατὰ ἐπίπεδα, νὰ εἶναι... νύχτα καὶ τὰ ψάρια νὰ ἔχουν λάβει τὸ «μήνυμα» ὅτι ὑπάρχει συνεχὴς ροὴ νεροῦ στὰ ποτάμια καὶ στὸ ἔδαφος, γεγονὸς ποὺ θὰ τοὺς ἐξασφαλίσει ἀπρόσκοπτο ταξίδι. Οἱ ἰβαράδες στὶς λιμνοθάλασσες ἐκμεταλλεύονται τὴ μετανάστευση τῶν χελιῶν, κάθε χειμώνα καὶ τὰ πιάνουν ὁμαδὸν κάτι τέτοιες χελοβραδιὲς στὶς ἰχθυοσυλληπτικὲς ἐγκαταστάσεις ἢ στοὺς βολκούς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου