Πως πέθαναν οι Θεοί του Ολύμπου;

Από τα γέλια, όταν άκουσαν κάποιον να ισχυρίζεται

ότι είναι ο ένας και μοναδικός θεός.

Νίτσε

Δευτέρα 31 Οκτωβρίου 2011

ἡ ἱστορία μιάς εταίρας







Θ γράψω τν στορία μίας κπληκτικς πουτάνας π τ Θράκη πο μεινε θρυλικ γι τν μορφιά της κα κανε τν ρχαία Αγυπτο ν χαζέψει. Τ νομά της, Ροδώπις

Εναι λλη μία στορία π τν ρόδοτο λλ πως θ δομε γι τν Ροδώπιδα ναφέρονται στ γραπτά τους ρκετο π τος ρχαίους συγγραφες, ρόδοτος, Στράβων Αλιανός, θήναιος, Ποσείδιππος συνέταξε πίγραμμα γι ατ κα κορυφαία Σαπφ τν ναφέρει στ ποιήματά της.

ς πάρουμε μως τ πράγματα π τν ρχή.

Φαίνεται τι τ παραμύθι μ τν Λιακ κα τος λλους λληναράδες εναι τόσο παλι σο κα στορία. Τί μς λέει δ ρόδοτος, (Ευτέρπη 134, 135). Κάποιοι λληναράδες τς ποχς σχυρίζονταν τι πυραμίδα το Μυκερίνου ταν λληνικ κα μάλιστα μίας ταίρας μ τ νομα Ροδώπις. «τν δ μετεξέτεροι φασ λλήνων οδώπιος ταίρης γυναικς εναι» Κα μέσως μετ βάζει τ πράγματα στν θέση τος λέγοντας τι δν ξέρουνε οτε τί λένε οτε ποι ταν Ροδώπις.

στορία μς διαδραματίζεται στν Νάυκρατη λληνικ ποικία στς χθες το Νείλου που μεγάλος φιλέλληνας φαρα μασις β΄ εχε παραχωρήσει στος λληνες ποίκους μεγάλα μπορικ προνόμια κα οσιαστικ ατονομία.

Ροδώπις λοιπν κμασε στν Αγυπτο στν καιρ τς βασιλείας το Άμαση β, (570 ως 526 π.κ.χ ρόδοτος μς λέει τι γεννήθηκε στ Θράκη κα ταν δούλη κάποιου άδμονος π τν Σάμο. Κατ σύμπτωση συνδολος της, ναφέρει ρόδοτος ταν κα Ασωπος μυθοποιός. Φαίνεται τι άδμονας τν πούλησε τν Ροδώπιδα σ κάποιον λλον Σάμιο νόματι Ξάνθο ποος πιθανότατα ταν πορνοβοσκς γιατί πρε τν κοπέλα κα τν φερε στν Ναύκρατη που τν ξέδιδε κανονικά. κείνη τν περίοδο τυχε ν ταξιδέψει στ Ναύκρατη κάποιος Χάραξος μπορος κρασιο π τν Μυτιλήνη (Στράβων 17-1, 33) ποος ταν δελφός της περίφημης ποιήτριας Σαπφος. Χάραξος συνάντησε τν Ροδώπιδα κα τν ρωτεύτηκε σφόδρα, κα ξαγόρασε τν λευθερία τς ναντι νς πολ ψηλο τιμήματος πο πλήρωσε στν Ξάνθο. Φαίνεται τι κυρία ρχισε ν το τ μασάει κανονικά, κα  στορία φτασε στ φτι τς δελφς του, Στενοχωρημένη Σαπφ π τν σωτίες το δελφο της Χάραξου κα τ σχέση του μ τν πουτάνα τ Ροδώπη (Δωρίχα τν νομάζει Σαπφώ, πιθανν τ Ροδώπις ν ταν τ καλλιτεχνικό της νομα) γραψε ρκετος στίχους που ψέγει τν δελφό της λλ κα τν Δωρίχα. «Χάραξος δ ς λυσάμενος Ροδώπιν πενόστησε ς Μυτιλήνην, ν μέλεϊ Σαπφ πολλ κατεκερτόμησε μίν». γράφει ρόδοτος.

Σταχυολογ μερικος στίχους τς Σαπφος κα τος παραθέτω σ λεύθερη μετάφραση (ο πρωτότυποι εδώ).

Κύπρη (φροδίτη) κα Νηρηίδες βλαφτος
δστε μου δελφς ν γυρίσει δ.
Κα σα νδόμυχα στ ψυχ το θέλει. Ν γίνουν.
λα ν πραγματοποιηθον.

Κι λα τ λάθη τ παλιά, ν το λυθον λα.
Κα ν γίνει χαρ τν φίλων του.
…στος χθρούς του, κα ν μ γίνει
…κανένας.

Κα τν δελφή του ν θέλει ν κάνει
περήφανη  κα τς πίκρες κα πόνους
…..παλι λυπώντας..

Κύπρη, κα πολ πι πικρ ν σ βρε
κα ν μ καυχηθε μ ατ τ λόγο
Δωρίχα πς δεύτερη φορ σ ποθημένο
ρωτα ρθε.

Φαίνεται τι ο φωνς κα τ βρισίδι τς δελφς του πιασαν τόπο κα Χάραξος τν φησε κα γκατέλειψε τ Ναύκρατη. τσι λοιπν πέμεινε λεύθερη Ροδώπις στν Αγυπτο, κα πειδ ταν μεγάλη πουτάνα, γράφει ρόδοτος, πέκτησε μεγάλη περιουσία χι μως τόση, ση γι ν κτίση πυραμίδα. μως συμπληρώνει ρόδοτος φιέρωσε τ δέκατό της περιουσίας της στος Δελφος γι τν κατασκευ πολλν μεγάλων βελίσκων ο ποοι φαίνονται κόμα κα σήμερα (100 περίπου χρόνια μετ) καταλήγει ρόδοτος.

400 χρόνια μετ τν ρόδοτο Στράβων ναφέρει πάλι τν φημολογία τι πυραμίδα: «λέγεται δ τς ταίρας τάφος γεγονς π τν ραστν, ν Σαπφ μν τν μελν ποιήτρια καλε Δωρίχαν, ρωμένην το δελφο ατς» συμπληρώνει δ τι Σαπφ νόμαζε Δωρίχα τν Ροδώπις.

200 χρόνια μετ τν Στράβωνα θήναιος στος Δειονοσοφιστς (13 69)  φο πενθυμίζει τ κάλλη της ποστηρίζει τι ρόδοτος εχε μπερδέψει δύο διαφορετικς γυνακες κι τι λλη ταν Δωρίχα κι΄λλη Ροδώπις. πίσης διασώζει τ πίγραμμα το Ποσείδιππου το Πελλαίου μ τν τίτλο Δωρίχα πο συνδέεται μ τ ποίημα πο συνέθεσε Σαπφ στν πέλπιδα προσπάθειά της ν ποσπάσει π τ νύχια τς Δωρίχας τν δελφό της Χάραξο πρν ατ τν  δηγήσει στν καταστροφή:

Τ κόκαλά σου γίνανε σκόνη πρ πολλο, Δωρίχα.
Διαλύθηκε στ χμα κι κορδέλα τν μαλλιν, τ μυρωμένο ροχο.
Μ’ ατ κάποτε τύλιγες τν τυχερ τ Χάραξο κι ο δύο, μία σάρκα,
πλώνατε τ χέρια γι ν πιετε τ κρασ π’ τ ποτήρια τς αγς.
Τί πόμεινε π σέ; Γι σ μιλον κα θ μιλον μς στος αἰῶνες
ο γαπημένες λευκς στλες τν στίχων τς Σαπφς.
Ελογημένο τ’ νομά σου. Ναύκρατις θ τ φυλάξει ξακουστ
μς στος αἰῶνες πο θ πλέουν τ καράβια π τ θάλασσα στ Νελο.
Μετάφραση: Ε. Κοσμετάτου

Παραθέτω κα τ πρωτότυπο κείμενο:

Δωρίχα, στέα μν σ πάλαι κόνις, ο τ’ πόδεσμοι
    χαίτης, τε μύρων μπνοος μπεχόνη,
ποτε τν χαρίεντα περιστέλλουσα Χάραξον
    σύγχρους ρθρινν ψαο κισσυβίων.
Σαπφώ, σα δ μένουσι φίλης τι κα μενέουσιν
    δς α λευκα φθεγγόμεναι σελίδες.
Ονομα σν μακαριστόν, Ναύκρατις δε φυλάξει,
    στ’ ν ἴῃ Νείλου νας φαλος τενάγη.

στορία μως μ τν Ροδώπιδα δν τελειώνει δ. πως ναφέρει Στράβων (γεωγραφικά βιβλ. 17-1 πάρ. 33) λλ κα Αλιανς (ποικίλη ιστορία βιβλ. 13 33)

Μία μέρα πο Ροδώπις λουζόταν στς χθες το Νείλου, κα ο πηρέτριες της φύλαγαν τ ροχα της στν χθη το ποταμο, συνέβη τ ξς παράδοξο: νας ετς πο πετοσε π πάνω βλέποντας στν χθη τ χρυσ σανδάλια της, ρπαξε τ να κα πέταξε μακριά. Τ μετέφερε δ στν Μέμφιδα κα τ φησε ν πέσει στ πόδια το Φαρα Ψαμμήτιχου το ΙΙΙ, τν ρα πο ατς δίκαζε στν αλ το νάκτορου. Ψαμμήτιχος θαύμασε τ πόδημα τ λεπτοδουλι κα τν χάρι του λλ κα τν οωνοσκοπία το συμβάντος. Διέταξε λοιπν ν ναζητήσουν τν διοκτήτρια το σανδαλιο σ λη τν Αγυπτο. ταν ο παρατρεχάμενοι του βρκαν τν Ροδώπη κα τν δήγησαν μπροστά του, καταγοητευμένος π τν μορφιά της, τν παντρεύτηκε και την έκανε βασίλισσα κα ταν Ροδώπις πέθανε, ψωσε στν τάφο της πυραμίδα.


Βέβαια μύθος σκε μία ντονη γοητεία στος νθρώπους. Τ μοτίβο μ τ χαμένο παπούτσι, κα ναζήτηση νύφης μ τ παπούτσι μφανίστηκε στος μετέπειτα αἰῶνες σ πολλ λαϊκ παραμύθια σ λόκληρο τν κόσμο κα εναι προφανς τι π δ ντλησε τν κεντρικ δέα το ργότερα κα τ πασίγνωστο σ΄λο τν κόσμο παραμύθι τς σταχτοπούτας.