Ένας αιώνας, ένας κόσμος, μια στιγμή

Ανρί Καρτιέ Μπρεσόν

Πειραιάς, Ζεϊμπέκικο σε καφενείο. 1953.

Ο φακός γοητεύεται, είναι φυσικό, από την χορευτική κίνηση του σκυμμένου χορευτή στο πρώτο πλάνο. Διαθέτει την κατατομή φιγούρας του θεάτρου σκιών και μπριγιόλ στο μαλλί. Είναι αποστεωμένος έφηβος, παιδί της Κατοχής και του Εμφυλίου. Είναι αγυιόπαιδο αλλά όχι μάγκας. Κρατάει κομπολόι και χαμηλώνει για να ακουμπήσει στο χώμα. Χώματα; Από τη γης παίρνει δύναμη σε αυτό το μοναχικό του ταξίδι. Η επιτήδευση στη χορευτική φιγούρα του, παρά την σεμνότητα της, φανερώνει την μίμηση παλαιότερων προτύπων που έρχονται από το βάθος του χρόνου. Τον έχει καταλάβει η αοιδός με τον χρυσό (!) σταυρό και συσπά ελαφρά το πρόσωπο της μειδιώντας. Κρατάει το ρυθμό με τα δάχτυλα. Το αιώνιο θηλυκό. Ο μπουζουξής με το σκαρπίνι είναι πιο αυθεντικός ενώ ο μουσικάντης πίσω του παίζει εκστασιασμένος. Με ακορντεόν!                                                                                                               

Προσέξτε στο φόντο της εικόνας τον καθρέφτη και την ενέργεια του: μεγαλώνει το χώρο συνθέτοντας μία νεκρή φύση με το από τερακότα ανθοδοχείο. Χους, και εις χουν απελεύσει. Επιθυμίες, νταλκάδες, μερακλίκια ερωτισμός, κοινωνικό υπόβαθρο, ιεροτελεστία αλλά και η ανυπόφορη παρουσία του θανάτου. Ανάμεσα στο μαύρο μοτίβο και το γκρίζο. Στα σφραγισμένα μάτια που κοιτάνε χωρίς να βλέπουν.                  

Και βέβαια όλοι καταλαβαίνουμε σε ποιόν ανήκει το φαλακρό κεφάλι που αντικατοπτρίζεται στον καθρέφτη. Τι ακούει, τι περιμένει. Γιατί γύρω του το φόντο έγινε μαύρο. Η μουσική υπάρχει, κατά τ' άλλα στην εικόνα, μέσω της εκκωφαντικής σιωπής.                                                                                                                           

Στιγμιότυπο –μάθημα, νατουραλισμός που παραπέμπει στα καλογυρισμένα κινηματογραφικά πλάνα της δεκαετίας του '50. Ροσελίνι και Βιττόριο ντε Σίκα και Κούνδουρος και ο μάγος Φελίνι. Τότε που οι αστοί ανίχνευαν τον υπόγειο κόσμο του λούμπεν προλεταριάτου. Την ἠγάθεη λαϊκότητα πριν καταντήσει παραμορφωμένο κακέκτυπο.                                                                                                                      

Νεορεαλισμός και μαγευτικά υπονοούμενα. Τέχνη ...Με χωμάτινα, γήινα υλικά.

Λεξιλόγιο:

Μπριγιόλ: Η μπριγιαντίνη.

Αγυιόπαις: Παιδί του δρόμου, αλάνι, αρχ. Ελλ. ἀγυιά:  δρόμος, δρομάκι, σοκάκι.

Σκαρπίνι: Παπούτσι με χαμηλό τακούνι.

ἠγάθεος: Αγιότατος, ευλογημένος